In de Begroting 2018 worden vijf programma's onderscheiden: drie inhoudelijke programma's (Vitaal en sociaal Breda, Ondernemend Breda en Duurzaam wonen in Breda), een algemeen programma (Basis op orde) en een bedrijfsvoeringsprogramma (Organisatie en financiën van Breda). De programma's zijn opgebouwd uit thema's en producten. In dit hoofdstuk wordt op deze vijf programma's nader ingegaan. Er wordt per programma, thema en product gerapporteerd over:
- De realisatie van de voorgenomen doelstellingen;
- Wat is gedaan om dit te realiseren;
- Welke middelen hiervoor zijn ingezet.
Om de doelstellingen meetbaar te maken zijn ze, in overleg met de gemeenteraad, vertaald in meetbare indicatoren. Dit traject is gestart in 2016. Het lukte toen echter nog niet om voor alle doelen indicatoren vast te stellen. Veel indicatoren moesten dan ook nog ontwikkeld worden. In de afgelopen jaren is dit gebeurd, zodat ook deze doelen gemeten kunnen worden. Ook in 2018 zijn indicatoren verfijnd en geconcretiseerd en aangescherpt. Dit heeft ertoe geleid dat een paar indicatoren een andere naam hebben gekregen dan wat er in de begroting 2018 staat vermeld. Het gaat dan vooral om indicatoren die in voorgaande jaren niet gemeten konden worden. Ook sommige indicatoren, die we van rijkswege moeten verzamelen (de zogenaamde verplichte BBV-indicatoren), zijn veranderd, vaak omdat de bron veranderd is. Verder moet nog worden opgemerkt dat voor sommige indicatoren niet elk jaar een update beschikbaar. Dit komt omdat we als gemeente afhankelijk zijn van externe bronnen en omdat sommige gemeentelijke enquêtes niet elk jaar worden gehouden. Omdat sommige veranderingen in de samenleving vaak niet zo hard gaan, is het voldoende om Bredanaars of Bredase ondernemers eens per 2 of 3 jaar over bepaalde onderwerpen vragen voor te leggen.
Of voorgenomen doelstellingen worden behaald en of je als gemeente inderdaad doet wat je van plan was te gaan doen, heeft ook te maken met de samenleving. Externe ontwikkelingen zijn van invloed op de resultaten van de ingezette koers, zowel positief als negatief. Hierna volgt een aparte paragraaf over deze trends en ontwikkelingen.

Externe ontwikkelingen

Hieronder is vet aangegeven wat volgens de begroting van 2018 de trend zou zijn. Daaronder in hoeverre deze trend is uitgekomen.

1. Demografische trends: de bevolking van Breda blijft groeien, vergrijst en wordt etnisch meer divers.
   De bevolking van Breda is in 2018 gegroeid van 183.450 naar 183.890 inwoners. Deze groei komt door een buitenlands vestigingsoverschot (immigratie) en een klein geboorteoverschot. De bevolking vergrijsde verder in 2018, het aantal huishoudens steeg, vooral door de toename van de eenpersoonshuishoudens. Ook is het percentage inwoners met een migratie-achtergrond toegenomen. In Breda wonen meer dan 100 verschillende nationaliteiten.
2. Economische trend: de economische structuur wijzigt sterker en sneller.
   Breda heeft (ook ten opzichte van andere steden) een diverse economie en een lage werkloosheid. Het jaar 2018 was een jaar van hoogconjunctuur, de Economische Barometer Breda liet voor 2018 dan ook een aanzienlijk hogere score zien dan eerdere jaren. Het aantal banen in Breda is in 2018 sterk gestegen naar 106.549 banen en ook het aantal startende ondernemers nam toe. Op de arbeidsmarkt heerste in 2018 krapte en de werkloosheid daalde. In 2018 groeide door de gunstige arbeidsomstandigheden het arbeidsaanbod in Breda met gemiddeld 1%. Het vertrouwen van producenten en consumenten in de economie piekte in het begin van het jaar en nam daarna wat af. Deze daling werd mede ingegeven door onzekerheden omtrent bijvoorbeeld de Brexit.
3. Sociale trend: méér integraal beleid en méér samenhang. Van regisseren naar faciliteren
   Op diverse terreinen zijn burgers en organisaties meer aan zet en functioneert de gemeente in toenemende mate als regisseur en samenwerker. Deregulering en verantwoordelijkheid staan hierbij centraal. Dit komt onder andere tot uiting in de wijkplatforms, thematafels, Breda Doet en de invoering van de Omgevingswet. Zowel de gemeente als de samenleving worden zich wel steeds meer ervan bewust dat niet iedereen de rol van zelfredzame burger op zich kan nemen. Voor een eerlijke en veilige samenleving is aandacht voor kwetsbaren en scherp toezicht op bepaalde groepen of activiteiten nodig.
4. Ruimtelijke trend: de verschillen tussen de steden en regio’s nemen toe, evenals de verschillen binnen steden.
   De gemiddelde woningwaarde van woningen is in het afgelopen jaar alle buurten gestegen, ook in de buurten met lage WOZ-waardes. De procentuele stijging van deze waardes verschilt sterk per buurt. De verschillen in woningwaardes tussen buurten blijven onverminderd groot. Dit geldt ook voor de gebieden waarin kwetsbare Bredanaars wonen: er zijn buurten waar (zeer) veel kwetsbare Bredanaars wonen (de lijn van noordoost naar zuidwest), maar ook buurten met een beperkt aantal kwetsbare Bredanaars. Uit analyses over 2016 en 2017 blijkt dat deze verschillen in kwetsbaarheid tussen buurten niet kleiner worden.
5. Technologische trend: fysieke, digitale en biologische werelden komen samen.
   De fysieke wereld wordt één groot communicatiesysteem dat zorgt voor een koppeling tussen digitale diensten en producten. In Breda ontstaan diverse initiatieven en wordt volop nagedacht om verder vorm te geven aan de digitalisering en de gevaren hieromtrent (privacy, fraude). Door het ontbreken van een goede infrastructuur (5G, glasvezel) zijn het beperkte projecten. In andere steden om ons heen gaat deze ontwikkeling sneller.
6. Duurzame trend: transitie naar een duurzame economie en samenleving.
   De totaal bekende CO2-uitstoot in Breda neemt de laatste jaren af. Om het streven om in 2044 CO2 neutraal te zijn te behalen moeten flinke stappen worden gemaakt. Het aandeel hernieuwbare energie in Breda is in 2017 ten opzichte van 2016 gelijk gebleven.
7. Veiligheidstrend: minder zichtbare criminaliteit zoals ondermijning en cybercrime lijken toe te nemen.
   Voor de aanpak van veiligheidsvraagstukken verschuiven de regie, verantwoordelijkheden en bevoegdheden naar het openbaar bestuur en in het bijzonder naar de burgemeester. Door allerlei maatschappelijke ontwikkelingen verandert het begrip veiligheid. Waar het voorheen over de traditioneel zichtbare criminaliteit ging, zijn veel veiligheidsitems minder zichtbaar geworden (cybercrime, ondermijning) . Daarnaast verweeft het veiligheidsbegrip zich met andere terreinen, zoals zorg (kwetsbare groepen).
8. Bestuurlijke trend: het lokale bestuur moet steeds meer regionaal samenwerken.
   De Gemeente Breda heeft samenwerkingsverbanden in de regio met onder meer Regio West Brabant, Brabantstad, Regiodeal Midden- en West-Brabant en een samenwerking met Tilburg.